⇒ÖZEL EĞİTİME GEREKSİNİM DUYAN ÇOCUKLAR
KİMLERDİR?
Özel gereksinimi olan bireyin tanımı, “Kimlerin özel eğitime gereksinimi
vardır?” sorusuna verilecek yanıtta bulunmaktadır. Eripek (2005), farklı eğitim
gereksinimleri bireysel olarak planlanmış eğitim programlarını gerekli kılan çocukların
özel eğitime gereksinimi olan çocuklar olduğunu belirtmektedir. Milli
Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde tanımlandığı şekliyle,
“özel eğitim gerektiren birey, çeşitli nedenlerle bireysel özellikleri ve eğitim yeterlilikleri
açısından akranlarına göre beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren
bireyi” ifade etmektedir. Bu genel tanım, farklı özelliklere sahip özel eğitime
gereksinimi olan çocukların tümünü kapsamaktadır.
Özel gereksinimi olan çocukların özür tür ve dereceleri ile özellikleri birbirinden
farklılıklar gösterdiğinden genellemelere gitmek mümkün olamamaktadır.
Eripek’e (2005, s. 5) göre “özel gereksinimi olan çocukların farklılıkları zihinsel,
duygusal, bedensel, duygusal ve sosyal ya da iletişim özelliklerinde ya da bunların
herhangi bir bileşeninde olabilir”. Bunun yanı sıra onların bu farklılıkları yaş,
cinsiyet, kültür ve yaşam koşuları açısından da farklılık gösterebilir. Onların bu
özellikleri, bir destek sağlanmadığında normal gelişen bireyler için sunulan eğitim
ortamlarından yararlanmalarını güçleştirmektedir.
⇒ Özel Eğitimde Temel Kavramlar
Özel gereksinimi olma /güçlüğü olma terimlerini daha iyi kavrayabilmek için birkaç terimi tanımamız,aralarındaki farkı belirtmemiz yararlı olacaktır .
Zedelenme – sapma yetersizlik: engel özel eğitimin temel kavramlarıdır.
♦ Zedelenme – sapma: Bireyin psikolojik, sosyolojik, fizyolojik, anatomik
yapısında geçici ya da kalıcı türden bir kayıp, yapı veya işleyiş bozukluğu
sonucunda organların işlevlerini ve görevlerini yerine getirmede zorlanmasıdır
(işitme engeli, zekâ geriliği, felçli olma durumu, bedensel engel vb.).
♦ Yetersizlik: Zedelenme ya da sapmalar sonucu bir insanın normal durumlarda
yapması gereken bir etkinliği yerine getirememesi, sınırlanması durumudur
(bacaklarındaki sakatlıktan dolayı yürüyememe, koşamama, işitme kaybından
dolayı duyamama, iletişim kuramama, zihinsel engelden dolayı algılayamama
vb.). Yetersizlik geçici, kalıcı, giderilebilir- giderilemez, etkisi durumdan
duruma değişebilen bireysel özellikler göstermektedir.
♦ Engel: Bireyin yaşamı boyunca yaşına, cinsiyetine, sosyal ve kültürel
faktörlere bağlı olarak oynaması gereken bazı roller bulunmaktadır. Yetersizliği
yüzünden bu rolleri gereği gibi yerine getirememesi durumu yani birey yapması
gerekenleri engelinden dolayı yapamazsa yetersizlik durumu ortaya çıkar,
engele dönüşmüş olur (işitemeyen çocuk anlayamaz, çevresiyle iletişim kurup
konuşamaz, sözlü iletişime dayalı rolleri yerine getiremez. Dil dolayı bayramda
çıkıp şiir okuyamaz, bacağındaki yetersizlikten dolayı koşup oynayamaz).
Ayrıca, yetersizlik ya da gülük bazı ortamlarda engel yol açabilirken bazı ortamda engel oluşturmayabilir.bir bacağın protezi olan çocuk basketbol maçında akran ile karşılaştırıldığında engel olabilir ama sınıfta olmayabilir.öte yandan, bireyin çevreyle etkileşimde yaşadığı problem çevrenin uygun düzenlenmemiş olmasından ve çevredeki insanların olumsuz tutum ve davranışlarından kaynaklanabilir.Örneğin tekerlikli sandalye kullanan bir çocuk okuluna girişte rampa yoksa onun güçlüğü engel oluşturabilir. zihinsel yetersizliği yada güçlüğü olan çocukların ne yapılırsa yapılsın gelişme göstermeyeceği düşüncesine sahip bir öğretmen sınıfta onun için hiçbir çaba harcamaz.öğretmenin bu olumsuz tutumu çocuğun gelişimi yönünden engel bir durum oluşturacaktır. öğretmen ve çocuğun çevresindeki diğer kişilerin olumsuz tutum ve davranışları farklı durumlarda onun için engel oluşturabilir.
ek olarak
♦ Risk çocuklar:risk terimi,hali hazır bir yetersizliğe sahip olarak tanılanmış , ancak bir yetersizlik geliştirme olasılığı yüksek olarak düşünülen çocuklar için kullanılır.Risk bebekler ve çocuklar doğum ortaya çıkan yada çevresel kaynaklı olumsuz koşullar nedeniyle ilerde gelişimsel sorunları yaşaması beklenenlerdir . Bu terim ayrıca öğrenme, sosyalleşme, olgunlaşma güçlükleri nedeniyle genel eğitim sınıflarında aademik başarısızlık yaşayan ya da özel eğitim hizmetleri için tanı alma risk bulunan çocuklar içinde kullanılır .
Kaynakça:
Gönül,A. (2015) ,Genel Eğitim Okullarında özel Gereksinimi Olan Öğrenciler Ve Özel Eğitim.Ankara:Kök yayıncılık
İbrahim,H.(2012),Özel Eğitime Gereksinimi Olan Öğrenciler ve Özel Eğitim.Ankara: Pegem Akademi yayıncılığı
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı .(2014),çocuk Gelişimi ve Eğitimi .Ankara
Özel Eğitim Teknoloji 