özel eğitimde erken eğitim

Erken çocukluk özel eğitimi, sıfır-altı yaş arasındaki gelişim geriliği olan ya da risk altında bulunan çocuklar ile ailelerine sağlanan eğitim hizmetleridir (Birkan, 2002). Bu eğitim hizmetleri, gelişimsel risk taşıyan ya da gelişim geriliği olan bebekler ve çocukların; gelişimlerini desteklemek, yaşıtlarıyla aralarındaki farkı azaltmak, gelişimlerini en iyi şekilde ve kolaylaştırarak sağlamak amacıyla verilmektedir

 

Türkiye’de EÇÖE’nin Gelişimi

Türkiye’de gelişim geriliği olan çocukların eğitimine erken başlamanın esas olduğu ilk olarak, 1983 yılında çıkarılan 2916 sayılı “Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu”nda belirtilmiştir. Ancak yasada kabul edilen bu ilke, gereğince anlaşılıp uygulanamamıştır (Akçamete, 1998). Erken eğitimin bir ilke olarak kabul edildiği yasayı, 1987 yılında yürürlüğe giren “Özel Gereksinimli Çocukların Okulöncesi Eğitimleriyle İlgili Genelge” takip etmiştir. Bu genelgede engelli tanısı almış çocukların, uyarlanmış programlar ile özel eğitim anaokullarında ve anasınıflarında, okulöncesi eğitimlerden yararlanması, dört-beş yaşın altında çocuğa sahip ailelerinin rehberlik hizmeti almaları gerektiği belirtilmiştir. Erken çocukluk özel eğitiminin gelişimi ise yasal olarak,1997 yılında kabul edilen 573 sayılı “Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” ile olmuştur. Bu kararname, okul öncesi eğitimi zorunlu hale getirmekte, anne-babalara çocukları için alınacak eğitim kararlarına katılma hakkı ve sorumluluğu vermekte, bireyselleştirilmiş eğitim planlarının hazırlanması ve eğitim hizmetleri sonuçlarından ailelere bilgi verilmesini sağlamaktadır. 2005 yılında yürürlüğe giren 5378 sayılı “Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”da ise, yeni doğan, erken çocukluk ve çocukluğun her dönemi; fiziksel, işitsel, duyusal, sosyal, ruhsal ve zihinsel gelişimlerinin izlenmesi, genetik geçişli ve özürlülüğe neden olabilecek hastalıkların erken teşhisinin sağlanması ile özürlülüğün önlenmesinin,Sağlık Bakanlığı’nca yapılacağı belirtilmiştir. Bu düzenlemenin ardından, 2000 tarihli ve 23937 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmış, 2006 tarihli Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği 26184 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
0-36 ay arasındaki bireyleri kapsayan eğitim olarak tanımlanan “Erken Çocukluk Dönemi Eğitimi” Yönetmeliğin Üçüncü Bölümü’nde bir maddede tanımlanmıştır. Yönetmelikte, erken çocukluk özel eğitim hizmetlerinin; bireyin eğitimi ve bireyin
eğitimine katkı sağlamak amacıyla ailenin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi yoluyla
yapılacağı, okul ve kurumlarda veya gerektiğinde evde yürütüleceği, eğitim hizmetlerinin planlanması ve koordinasyonunun özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından yapılacağı ifade edilmiştir. Öte yandan eski yönetmelikte yer alan, otuz altı aydan büyük çocukların kuruma dayalı hizmetlerle kaynaştırmadan yararlanması, hizmetlerin altı ayda bir değerlendirilmesi, bir ekip tarafından aile ve çocuk hizmetlerinin belirlenmesi hükümleri, 2006 yılının yönetmeliğinde yer almamıştır (Özel EğitimHizmetleri Yönetmeliği, 2006).

Dünyada EÇÖE Uygulamalarında Önleme Çalışmaları

 Dünyada, özellikle gelişmiş ülkelerde erken müdahale programlarının yanı sıra önlemeye yönelik çalışmalar da yapılmaktadır. Bebek sahibi olmadan önce anneye ve babaya sağlanan tıbbi ve eğitim hizmetlerini içeren birincil önleme (taşıyıcılık durumunun tespiti), olası şartlarda risk altında olan çocukların tanılanmasını ve şartların düzenlenmesine yönelik girişimleri sağlayan ikincil önleme (yeni doğan taraması) ile engelin tanılanmasını ve erken özel eğitim hizmetlerinin sunulmasını kapsayan üçüncül önleme olmak üzere üç tür önleme çalışmalarının, İsveç, ABD, Kanada,İngiltere, Almanya, Fransa gibi pek çok gelişmiş ülkelerde uygulandığı görülmektedir.

kaynakça:

Elif. S. (2006),Dünyada ve Türkiye’de Erken Çocukluk Özel Eğitiminin Gelişimi
ve Erken Çocukluk Özel Eğitim Uygulamaları,Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi.sayı- 7 (2) sayfa